کاسه سفالی کلپورگان طرح V

کاسه سفالی کلپورگان طرح V هم از دست ساخته های استادکار روستا بی بی زرّی است .  قطر حدودی 20 سانتی متر وارتفاع 6 سانتی متری اش آن را مناسب سرو خورشت، سالاد و ... میکند.

در ساخت کاسه های سفالی کلگپورگان، لبه های ظروف یا  ضخامت یکسانی با بدنه دارند و ظرف حالت V شکل دارد مانند تصویر فوق و یا لبه ضخیم تری از بدنه ظرف دارند طوریکه باعث کاهش قطر دهانه ظرف میشود مانند کاسه سفالی کلپورگان طرح U که ظاهر و لبه های متفاوتش گویای دست ساز بودنش و فرایند طبیعی ساختش است.

سفال کلپورگان با داشتن مشخصات منحصر به فردی از نوع خاک بکار رفته تا تکنیک ساخت و نقوش و قدمتش شدیدا مورد علاقه و توجه مشتریان است. طوری که اگر حضوری برای دیدن سفال کلپورگان به این منطقه سفر کنید امکان ندارد در برگشت ظروف سفالی خوشرنگ و سنتی شان در بین وسایل سفرتان خودنمایی نکند.

خاک بکار رفته برای ساخت سفال کلپورگان خاکی منحصر به فرد است که باعث عدم تکرار و کپی این ظروف در سایر نقاط دنیا شده است.

این خاک دارای اکسید سلیسم 50 تا 70 درصد، اکسید آلومینیوم 20 تا 30 درصد،ترکیبی 2 تا 4 درصدی از اکسید مس و منیزیم، حدود 1 تا 3 درصد اکسید پتاسیم و سدیم و 1 تا 2 درصد اکسید تیتانیم آهن دوظرفیتی است. ترکیبات خاصش باعث بالا بردن استحکام ظروف ساخته شده با آن میشود. حضور این مواد معدنی باعث ایجاد رنگ بی نظیری  در این ظروف میشود. رنگ نارنجی زیبایی که بدون بکار گیری هیچ رنگ خاصی در تهیه گل یا نقش زدن روی سفال بعد پخت سفالینه ها در کوره ایجاد میشود. سرو غذا و آب و نوشیدنی در ظروف سفالی کلپورگان منجر به جذب بالاتر آهن در بدن میشود.

سفال کلپورگان سبک ساخت متفاوتی دارد که در طول هزاران سال بی تغییر مانده است . در ساخت این کاسه سفالی کلپورگان هیچ چرخی بکار نرفته است. سطح صاف و گودی یکدست آن تماما با دست و دقت چشم ایجاد میشود. نقوش و دایره های توپر روی این ظرف هم داستانی به درازای تاریخ دارد . نقوشی که برگرفته از رویای زنان بلوچ و بسیار مشابه نقوش سوزن دوزی لباس زنان بلوچ است. این نقوش در ظروف ثابت نیست . گرچه مفاهیم یکسانی دارد اما ممکن است در همین سبک کاسه سفالی هر بار این دایره های و خطوط به شکل متفاوتی کنار هم ترسیم شوند.

رنگ این نقوش حاصل ماده تیره رنگی است که از سابیدن سنگ تیتوک در آب بدست میآید. وقتی نقش زدن با این رنگ بر سفالینه ها را دیدم و داستانش را شنیدم جز ذکاوت و تعهد به طبیعت چیز دیگری در ذهنم تداعی نشد. این سنگ از فرسنگها دورتر و از منطقه زابل به کلپورگان آورده میشود. و چه جستجوی زیرکانه ای در سالهای دور این فرهنگ دیده میشود. چگونه صد در صد ارگنیک بودن این دست ساخته را حفظ کرده اند.

استفاده از این رنگ طبیعی خلق شده و عدم بکارگیری لعاب برای پخت ظروف باعث میشود در اولین لمس ظروف کمی از سیاهی نقوش روی دستتان ایجاد شود که براحتی با آب شسته میشود و نشان از اصالت و تهیه درست سفالینه دارد. این نقوش با اولین خیس شدن ظرف سفالی تثبیت شده و دیگر اثری از سیاهی روی دستتان بجا نخواهد گذاشت.

سفالگری در کلپورگان حرفه زنان بلوچ است. زنانی که نان آور خانه هستند و بزرگترین و قدیمی ترین خوداشتغالی زنان در شرق و جنوب شرق کشور را تشکیل میدهند. شغلی که هر چقدر بیشتر بتواند مایحتاج خانواده را برآورده کند بیشتر میتواند به کاهش قاچاق سوخت در این منطقه کمک کند.

واقعیتی که باید دید و با انکارش به گسترش آن دامن نزد. لطفا اگر قلبتان برای بهبود اقتصاد ایرانی و منابع نفتی ایران میتپد مقاله  " سفال کلپورگان از قدمت و اصالت تا خواص درمانی اش" را بخوانید تا با واقعیت های کلپورگان آشنا شوید. تا بتوانید به گسترش شناخت ظروف سفالی کلپورگان کمک کنید.

هر زن بلوچ به طور متوسط روزی یک یا دو عدد ظرف سفالی تولید میکند. و پایان هرماه با روشن شدن کوره های مشترک روستا ظروفش را برای پخت و آماده سازی نهایی به محل مشترک دو کوره عمومی روستا انتقال میدهد.

بعد از خاموش شدن کوره ظروف 24 ساعت در کوره باقی می ماند تا خنک شود و بتوان آنها را خارج کرد. این ظروف به موزه زنده سفال انتقال می یابد تا در معرض نمایش بازدیدکنندگان قرار گیرد. تنها موزه زنده سفال در دنیا که ساختش به قبل از انقلاب برمیگردد.

قدمت 7000 ساله این ظروف انتظار کاربردی بودن آنها در زندگی را تقویت میکند. و همینطور هم بود. هنوز هم تمام دست ساخته های سفالی این روستا در جریان عادی زندگی مورد استفاده قرار میگرفتند. در این ظروف سفالی میتوانستیم انواع پارچ ها و لیوانها،گلدان، دیگچه های پخت غذا، زیرسیگاری و .... دید .